Gọi là món Tôm cuốn đương nhiên tôm phải là hương vị chủ đạo, ở đây là tôm đồng loại to. Ngoài tôm, phải có kèm thịt ba chỉ ngon, đậu phụ, trứng, hành củ muối chua, xà lách hoặc nem, rau cần loại có thân mảnh và nhiều loại rau thơm như: mùi, thì là, răm, húng… Tôm cuốn Vĩnh Yên là món ăn tổng hợp nhiều nguyên liệu, cách làm không khó nhưng yêu cầu người đầu bếp phải khéo léo, tỉ mỉ.
Thoạt đầu, người ta đem tôm đã rửa sạch, hấp chín, sau đó bóc bỏ vỏ cứng, lấy phần nõn. Thịt ba chỉ luộc chín, thái con chì cỡ ngón tay út. Trứng và đậu phụ rán vàng, cũng thái con chì. Rau cần nhặt sạch bỏ lá, chần qua nước sôi cho mềm, rau sà lách, rau thơm các loại rửa sạch vớt ra rổ để ráo nước. Vậy là xong khâu chuẩn bị.
Để thưởng thức món tôm cuốn thì phải cuốn tôm! Cách cuốn tôm phải khéo để vừa chặt, gọn gàng lại vừa vặn một miếng ăn. Đầu tiên, người ta đặt cọng rau cần xinh xinh đã trần xuống dưới, sau đó, đặt lên trên một lá xà lách xanh nõn. Tiếp theo, xếp vài cọng rau thơm xanh biếc, thêm một miếng thịt nho nhỏ, miếng đậu phụ ngoài vàng trong trắng, miếng trứng vàng ươm và đặt vào giữa con tôm đỏ au còn nguyên chấm mắt đen. Cuối cùng cuộn lại, rồi dùng sợi rau cần cuốn chặt như chiếc nem nhỏ.
Nước chấm cho món này phải có vị hơi chua, hơi ngọt và cay được pha chế từ nước mắm ngon, cùng với chanh, tỏi, ớt, đường. Đưa cả miếng cuốn vào miệng thì cả ngũ sắc, ngũ vị hòa quyện lẫn nhau, nổi bật trọn vẹn hương vị độc đáo, vị giòn ngọt, béo, bùi của thịt, tôm, trứng, xà lách, mùi thơm của rau thơm…
Trên mâm cỗ ngày tết ở Vĩnh Yên, món tôm cuốn bao giờ cũng hết trước các món ăn khác. Và dư âm của nó làm người thưởng thức lưu luyến mãi. Đây là món dễ ăn, ngon, lành, mát, bổ. Ra giêng, trời hửng nắng hanh hao, lại thêm ngán bánh chưng, giò, gà, mà ngồi quây quần bên gia đình, bạn bè, nâng chén rượu nhắm với tôm cuốn thì quả là… tốn rượu!
Đặc sản tôm cuốn không chỉ là món ăn đặc trưng của Vĩnh Yên trong ngày tết, mà còn được người dân chế biến vào những xum họp gia đình, bạn bè, đón tiếp khách. Món ăn này khiến thực đơn mâm cỗ ở Vĩnh Yên thêm phong phú hương vị, tạo ra nét ẩm thực riêng đặc sắc mà có lẽ những người con Vĩnh Yên dù có đi đâu, thưởng thức sơn hào hải vị nào, rồi cũng nhớ về món ăn dân dã, mà thanh cảnh quê nhà.