Cho đến nay, nhiều nghệ nhân trong làng vẫn đang ngày ngày lặng lẽ với nghề. Trước đây xã Đại Đồng, Văn Lâm, Hưng Yên có 4 làng làm nghề đúc đồng gồm: Văn Ổ, Xuân Phao, Lộng Thượng, Bùng Đông, trong đó thợ làng Lộng Thượng có tay nghề cao nhất và vẫn tồn tại đến ngày nay. Sản phẩm của làng nổi tiếng nhất là lư hương, đỉnh, hạc, nến, chuông, tượng... được tạo nên bởi kỹ thuật đúc tinh xảo đúc rút qua nhiều thế kỷ.
Theo sử sách, tổ nghề đúc đồng là Khổng Minh Không - Quốc sư triều Lý thế kỷ XII đã dạy nghề đúc đồng cho dân làng. Mấy trăm năm trôi qua, giờ đây, pho tượng vị tổ sư được chính những người con làng nghề đúc nên với tất cả lòng thành kính, biết ơn công lao khai truyền nghiệp quý. Nhờ tâm huyết của các bậc tiền bối, sản phẩm của làng ngày càng phong phú đa dạng, trong đó phải kể đến các đồ thờ cúng, nổi tiếng nhất là lư hương, đỉnh, hạc, nến, chuông, tượng....
So với các ngành nghề thủ công khác, đúc đồng là một trong những nghề nặng nhọc và vất vả nhất. Thợ đúc đồng không chỉ đòi hỏi phải có sức khỏe mà còn cần phải khéo léo, tinh tế. Ở mỗi công đoạn, người thợ cần đúc rút ra kinh nghiệm, bí quyết riêng. Ngay từ khâu đầu tiên là làm đất, làm khuôn cũng phải làm sao cho thật mịn để chống nứt và làm cho mặt sản phẩm nhẵn bóng hơn. Đất làm khuôn không chỉ là loại đất trộn trấu, mà còn cả loại đất có màu đen để trát các khe, đường viền. Loại đất đặc biệt này gồm: bùn, sét, trấu đốt giã nhỏ, trộn với giấy bản, giấy dó... mới tạo thành mồi thật mịn để chống nứt và làm cho mặt sản phẩm nhẵn bóng hơn. Công đoạn làm khuôn tưởng chừng đơn giản, nhưng để làm được, người thợ có khi phải học đến vài năm, còn thợ vụng, có khi làm lâu năm vẫn hỏng. Đặc biệt như thao tác “lấy thịt”, thịt là độ dày mỏng của lớp đồng khi được rót vào giữa 2 lớp thao trong, bìa ngoài. Người thợ phải chỉnh sửa khuôn sao cho bên trong đồng đều, để khi rót đồng không bị chỗ dày, chỗ mỏng. Việc gọt khuôn bên trong chỉ có thể áng chừng và lấy bằng cảm tính, kinh nghiệm.
Vất vả là vậy, nhưng người dân Lộng Thượng chưa bao giờ có ý định bỏ nghề. Dù kinh qua những giai đoạn thăng trầm, chiến tranh hay suy thoái, nghề đúc đồng vẫn được duy trì bởi quyết tâm của người làng Rồng. Trong mấy năm gần đây, mặc dù kinh tế thế giới và trong nước gặp nhiều khó khăn, nhiều làng nghề chững lại nhưng Lộng Thượng vẫn duy trì nghề truyền thống, và từ cuối 2013 đến nay làng nghề đã phát triển với những tín hiệu khởi sắc. Hiện có đến hơn 150 hộ trên tổng số 200 hộ dân trong làng làm nghề đồng, trong đó có đến gần 100 gia đình có lò đúc, tạo việc làm cho hàng trăm lao động trong làng và các vùng lân cận.
Bên cạnh việc nối tiếp, phát huy những kỹ thuật, công nghệ truyền thống, Lộng Thượng giờ đây cũng đã có sự đầu tư về máy móc hỗ trợ để nâng cao năng suất. Trong sản xuất cũng đã có sự phân công chuyên nghiệp cho từng hộ gia đình, chẳng hạn hộ sản xuất đỉnh, hộ sản xuất bát hương, hộ sản xuất hạc.… Vì vậy, thu nhập từ nghề đúc đồng đang dần tăng lên, trở thành nguồn thu chính cho người dân trong thôn. Năm 2013, thu nhập bình quân các hộ trong thôn đạt 60 triệu đồng/hộ, đến năm 2014 mức thu nhập được nâng lên gấp đôi, khoảng 120 triệu đồng/hộ. Năm 2015, làng nghề phấn đấu đạt 200-250 triệu đồng/hộ. Để đạt được mục tiêu đó, mỗi hộ phải phấn đấu đúc từ 8-10 tấn sản phẩm/năm (năm 2014 khoảng 5-6 tấn). Số vốn cần cho mỗi hộ cũng khoảng từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng. Vì vậy, các hộ phải nỗ lực tự thân vận động để huy động mọi nguồn vốn từ tự có đến nguồn vốn ứng trước của khách hàng. Ngoài ra, Hiệp hội làng nghề cũng đã đứng ra giao dịch với ngân hàng để vay thêm vốn khi hội viên có nhu cầu.
Để có đủ nguồn nhân lực phục vụ cho sản xuất, các hộ không những chiêu tuyển trong làng mà còn huy động thêm lao động ở các vùng lân cận để đào tạo, truyền nghề. Đặc biệt, trong thời gian qua, làng nghề cũng đã được Trung tâm Khuyến công và xúc tiến thương mại, Sở Công Thương tỉnh Hưng Yên hỗ trợ tổ chức mở nhiều lớp đào tạo nghề cho lao động mới trong làng. Sự hỗ trợ này rất hiệu quả, hầu như 100% học viên sau đào tạo đều theo nghề và đáp ứng tốt yêu cầu công việc.
Hàng của Hiệp hội làng nghề Lộng Thượng khác với các loại sản phẩm nhập từ Trung Quốc, Đài Loan, bởi được đảm bảo bằng công nghệ truyền thống và không bị pha trộn hay mạ đồng. Trên thực tế, ở khu vực phía Bắc, đồ thờ cúng như lư hương, đỉnh, hạc, nến, chuông, tượng... chỉ có Lộng Thượng sản xuất, sản phẩm rất được ưa chuộng trên thị trường. Tuy nhiên, trong những năm qua, người Lộng Thượng chỉ chú tâm đến việc làm sao cho sản phẩm được tốt chứ không chú ý đến việc phát triển thương hiệu. Sản phẩm làm ra tuy chất lượng tốt, được khách hàng ưa chuộng nhưng tên làng nghề vẫn không được nhiều người biết đến.
Bên cạnh đồ thờ cúng như đỉnh, hạc, chân nến… - những sản phẩm truyền thống đã theo suốt lịch sử phát triển của làng nghề, những năm gần đây, theo xu hướng phát triển của thị trường, một số sản phẩm mới như tượng truyền thần, đồ trang trí nội thất cũng đã được một số cơ sở tại làng nghề nghiên cứu, phát triển. Mặc dù mới xuất hiện được vài năm nhưng sản phẩm mới của Lộng Thượng đã được thị trường khá ưa chuộng. Năm 2014, đặc biệt vào dịp cuối năm, sản phẩm làm ra không đủ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ. Do không phải hàng sản xuất đại trà nên giá của những mặt hàng này cũng cao hơn nhiều so với các sản phẩm truyền thống của làng nghề.
Để xây dựng thương hiệu cho làng nghề, Hiệp hội làng nghề đã tham gia các hội chợ, triển lãm ở nhiều tỉnh, thành trong nước, qua đó có cơ hội quảng bá sản phẩm của làng nghề. Nhờ vậy mà thương hiệu làng nghề đang ngày càng được khẳng định, nhiều khách hàng đã biết đến tinh hoa đúc đồng Lộng Thượng và tìm đến tận nơi đặt mua./.