Mặc dầu thị trường có nhiều biến động, nhiều khu vực trồng dâu nuôi tằm trên địa bàn tỉnh Hưng Yên đã phải “bỏ cuộc”, chuyển đổi sang nghề khác nhưng người trồng dâu nuôi tằm ở Quảng Châu vẫn đứng vững, có những bước phát triển vượt bậc trong những năm gần đây...

Trồng dâu nuôi tằm là một trong những chương trình phát triển kinh tế vùng bãi của tỉnh, được áp dụng cho một số địa phương có điều kiện đất bãi như: thành phố Hưng Yên, huyện Kim Động. Những người gắn bó nhiều năm với cây dâu, con tằm ở Quảng Châu khẳng định: là nghề có tính truyền thống lâu đời của địa phương, trồng dâu nuôi tằm không những phù hợp với đồng đất nơi đây mà còn đem lại thu nhập chính cho nhiều hộ gia đình. Nên dù có những lúc khó khăn về giá nhưng người dân cũng chỉ giảm diện tích, giảm số nong tằm chứ không bỏ nghề.

 Toàn xã Quảng Châu có trên 300ha đất bãi thì khoảng 150ha là đất bãi già, sử dụng thâm canh cây ăn quả, còn khoảng 150ha đất được sử dụng trồng dâu phục vụ nghề tằm tơ. Cây dâu tằm đã được đưa vào đất bãi Quảng Châu từ nhiều năm nay, được coi là cây trồng phù hợp hơn cả, thay thế cho một số cây trồng kém hiệu quả kinh tế khác. Đến nay, nghề trồng dâu nuôi tằm đã thu hút tới gần 70% số hộ trong xã tham gia, hộ trồng nhiều thì hàng mẫu dâu, ít cũng vài sào. Việc duy trì, phát triển nghề trồng dâu nuôi tằm thời gian qua đã được chính quyền xã và nhân dân cùng quan tâm. Với kinh nghiệm và lợi thế đất bãi, môi trường khí hậu phù hợp với con tằm, thời gian tới xã tiếp tục khuyến khích các hộ làm nghề phát triển diện tích, số lượng đàn tằm để đưa nghề trồng dâu nuôi tằm trở thành nghề chính, thu nhập khá cho người dân. Trung bình mỗi sào trồng dâu nuôi tằm cũng đem lại cho người dân từ 2,5- 3,5 triệu/năm”. Nhiều hộ tập trung sản xuất lớn, có tới hàng mẫu dâu tằm, mỗi năm thu lãi từ 40- 50 triệu đồng. Nghề trồng dâu nuôi tằm có hai vụ chính là vụ xuân từ tháng 1 đến tháng 3 và vụ thu từ tháng 8 đến tháng 10, mỗi vụ có từ 3- 4 lứa kén.

            Thăm một số hộ trồng dâu nuôi tằm trong xã vào những ngày đầu của vụ tằm thu, không khí làm việc, chăm sóc tằm đã rộn ràng, sôi nổi trong niềm vui giá kén tăng cao. Nếu như tới những gia đình nông dân khác, tới sân đã thấy rơm rạ, lúa ngô thì bước vào cổng những hộ nuôi tằm, đã dễ dàng nhận thấy những đống củi dâu lớn được xếp gọn gàng cạnh bếp, và trên khoảng sân lợp mái tôn, lá dâu đã hái đang được hong khô, loại bỏ tạp chất để chuẩn bị cho tằm ăn. Đang là tuổi tằm ăn rỗi nên cả gia đình đều bận rộn. Chỉ riêng việc hái lá, cho tằm ăn và vệ sinh nong đã cần tới 4, 5 người. Nghe những tiếng lách tách, lào rào từ các nong tằm phát ra và sự tất bật của gia đình anh chúng tôi mới hiểu thế nào là “làm ruộng ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng”. Nuôi tằm không khó nhưng quan trọng là phải cẩn thận, chu đáo. Ngoài việc cho tằm ăn đầy đủ, không đứt bữa thì còn phải chú ý giữ vệ sinh sạch sẽ và phòng trừ bệnh tốt, như vậy tằm mới khỏe mạnh, cho kén đều, tơ đẹp, được giá.

            Mỗi lứa tằm chỉ từ 20- 30 ngày là cho thu hoạch, thời gian không dài nhưng bận rộn và cần có kinh nghiệm nhất định.Các giai đoạn phát triển của tằm từ lúc bắt đầu trứng thì tằm có 4 lần ngủ, sau đó dậy ăn rỗi đến lúc tằm chín được chuyển lên né để nhả tơ. Trong các chu kỳ phát triển của tằm thì lúc tằm ăn rỗi là vất vả nhất, tằm ăn lá dâu nhiều hơn, mỗi ngày cho tằm ăn từ 5 - 7 lần, đòi hỏi người chăn nuôi phải chăm sóc kỹ để đảm bảo chất lượng kén. Trong thời gian tằm ăn rỗi, tuyệt đối không để các chất độc hại xâm phạm vào, chỉ cần có mùi nước hoa, hay mùi dầu gió cũng làm tằm bị bủng mà chết. Vào mùa hè cũng cần phải tránh gió nóng, nhất là gió tây lùa vào sẽ khiến tằm bị “chóng đầu” ảnh hưởng đến chất lượng kén. Ngoài ra, chất lượng lá dâu, và con giống là yếu tố quyết định đến sản lượng và chất lượng tơ tằm. Người nuôi lâu năm thường chia tằm theo tuổi, từ đó có cách chăm sóc, cho ăn phù hợp. Kinh nghiệm cho thấy, tằm kỵ nhất là nước và các loại hóa chất nói chung, môi trường sống phải sạch sẽ, thoáng mát, lá dâu phải khô và không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.

Không phải đầu tư lớn, thời gian chăm sóc, thu hoạch lại ngắn, người nuôi nhanh quay vòng, thu lãi nên tại Quảng Châu ngày càng có nhiều hộ tham gia làm nghề. Thường, người trồng dâu nuôi tằm chỉ bận rộn khoảng 7- 8 ngày cho mỗi lứa tằm, đó là những thời điểm phải tăng cường thu hái lá, vệ sinh lá, phòng bệnh và cho tằm ăn đúng, đủ. Còn lại là thu hoạch kén và chăm sóc cây dâu, người lao động có thể kết hợp những thời điểm nhàn rỗi để làm việc khác, có thêm thu nhập.

Trước đây, người trồng dâu tằm ở Quảng Châu canh tác một số giống dâu cũ, năng suất kém nên hiệu quả kinh tế không cao. Từ năm 2008 đến nay, được sự hỗ trợ của Sở Khoa học và công nghệ tỉnh, xã đã có thêm 40ha giống dâu VH9 mới. Giống dâu này không những lá to, nhựa nhiều mà sản lượng và chất lượng lá đều vượt trội so với những giống cũ. Người làm nghề trong xã nhờ đó tiết kiệm được thời gian chăm sóc cây dâu, thời gian thu hái mà hiệu quả lao động lại tăng lên. Nhiều hộ nhận thấy những đặc tính vượt trội của dâu VH9 đã xin mua giống tự trồng bằng cành, chủ động phát triển diện tích.

Mặt khác, giá kén tằm nhiều vụ trở lại đây tăng khá cao và ổn định. Năm 2009, kén được thương lái mua buôn với mức giá duy trì 80- 90 nghìn đồng/kg, năm nay đã lên tới 110 nghìn đồng/kg, và dự kiến sẽ còn tăng trong thời gian tới. Việc tiêu thụ kén tằm ở địa phương nhiều năm nay vẫn ổn định, kén thu đến đâu đều có thương lái về tận nơi mua đến đấy, người dân ít phải lo bán sản phẩm. Nhờ giàu kinh nghiệm trong chăm sóc dâu, nuôi tằm mà chất lượng kén ở các hộ dân trong xã luôn được thương lái đánh giá cao, chất lượng tơ tốt, kén đều, màu sắc đẹp.

Nhìn những kén tằm vàng óng ả kết trên giàn đang được người nông dân nhanh tay thu hoạch, những nong tằm con nào cũng khỏe mạnh, đều tăm tắp hứa hẹn đem lại cho người trồng dâu nuôi tằm một vụ thu năng suất. Với những hỗ trợ kịp thời về khoa học kỹ thuật, giống dâu, giống tằm của ngành chức năng, sự quan tâm của chính quyền địa phương và những kinh nghiệm, sự gắn bó với nghề của người lao động, có thể tin tưởng rằng nghề trồng dâu nuôi tằm ở Quảng Châu đã tìm đúng hướng để phát triển ổn định, lâu dài.