Làng Vị, xã Phương Chiểu, thành phố Hưng Yên trước đây nổi tiếng với nghề sản xuất mứt tết. Cứ từ đầu tháng 11 âm lịch trở đi, khắp nơi trong làng đều nhộn nhịp cảnh mua bán, sản xuất các loại mứt phục vụ thị trường trong dịp tết nguyên đán....
Thưởng thức món mứt ngon ngọt trong dịp tết, ít ai biết được để có thể làm ra miếng mứt ngon lại kỳ công đến thế. Ở làng Vị, món mứt được sản xuất chủ yếu là mứt táo. Để có thể hoàn thành món mứt này phải trải qua thời gian sản xuất từ 6- 7 ngày. Từ 100 kg táo tươi sẽ cho ra khoảng 65 đến 70 kg táo thành phẩm. Hiện tại 1 kg táo thành phẩm có giá 40 - 50 nghìn đồng thì cũng thu lãi từ 3 đến 5 nghìn đồng/1 kg. Làm mứt phải trải qua rất nhiều công đoạn, mà tất cả các công đoạn này đều phải làm thủ công. Do vậy phải nắm vững kỹ thuật thì mới có thể làm được những mẻ mứt ngon, được thị trường ưa chuộng.
Để sản xuất mứt, táo nguyên liệu phải là táo lê, đều quả, táo chín vừa và còn tươi ngon, có vị chua, quả táo được lựa chọn là loại to, như vậy mới đảm bảo táo thành phẩm được dẻo thịt, táo dầy và thơm. Sau khi đục hạt và châm vỏ, táo được rửa sạch và cho vào luộc qua trong nước ở nhiệt độ khoảng 70 độ C. Sau khi vớt ra để ráo, táo sẽ được ngâm nước đường khoảng 24 giờ trước khi cho vào nồi nấu với đường đặc. Táo được nấu với đường để sôi khoảng 15 phút sẽ được để nguội, vớt ráo nước. Đường chủ yếu được lấy từ Thanh Hóa vì đây là loại đường bảo đảm khi nấu với táo sẽ cho ra sản phẩm ưng ý.
Công đoạn nấu đường được lặp lại 3 lần liên tục, mỗi lần cách nhau 24 giờ. Lần cuối táo được vớt để ráo, cho táo vào ngâm nước chua để táo lên men chua trong vòng 16 – 24h, sau đó vớt ráo và xếp lên giàn, cho vào lò sấy khô thành mứt táo thành phẩm. Nói thì có vẻ dễ nhưng theo các nghệ nhân làm mứt táo lâu năm tại đây: "Nếu không có kỹ thuật làm, táo sẽ nát hoặc khô quắt, màu mứt nhạt hoặc quá đen cũng khiến sản phẩm ra lò mất giá trị". Táo thành phẩm phải đảm bảo có màu vàng óng vì được sản xuất bằng đường trắng, có nhiều lớp khía ở bên ngoài quả, ăn có độ dẻo và ngọt vừa phải, thịt quả táo dầy, táo không bị quắt, không bị đen (nếu táo bị đen có thể do sấy quá lửa và bị cháy hoặc do sản xuất bằng đường đen loại đường kém chất lượng).
Nhìn những quả táo khô đã được lấy bỏ hạt lấm tấm những đường, ăn vào miệng thấy dẻo, thơm mới thêm trân trọng những bàn tay khéo léo, cần cù của người dân nơi đây. Yêu cầu về vệ sinh khi làm mứt táo là vô cùng quan trọng, nếu không uy tín của làng nghề làm táo sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì sự tâm huyết với nghề và cẩn trọng trong từng công đoạn mà những sản phẩm táo sấy của những gia đình làm mứt táo ở Hồng Nam luôn được mọi người ưa chuộng và tin tưởng.
