Cứ vào tháng 3 - 4 âm lịch hàng năm, khi hoa nhãn nở cũng là lúc các khu vườn trên địa bàn tỉnh Hưng Yên rộn ràng vào mùa con ong đi lấy mật. Việc xây dựng thương hiệu cho mật ong hoa nhãn Hưng Yên sẽ giúp loại đặc sản này khẳng định uy tín, chất lượng, thêm cơ hội vươn ra thị trường rộng lớn....
Người nuôi ong cho biết, mật ong hoa nhãn bao giờ cũng thơm ngon hơn mật của những loài hoa khác, bởi vậy tranh thủ mùa hoa, những chú ong được đưa về đây làm việc hết công suất để sản xuất mật. Theo thống kê của Hội Làm vườn và Nuôi ong tỉnh Hưng Yên, toàn tỉnh có khoảng 10.000 đàn ong của gần 200 hội viên. Từ nhiều năm nay, nghề nuôi ong lấy mật đã giúp nhiều hộ thoát nghèo và làm giàu. Sản lượng mật ong đạt trên 100 tấn/năm, doanh thu từ nghề đạt vài tỷ đồng. Gần đây, chất lượng mật ong hoa nhãn Hưng Yên ngày càng được đánh giá cao, sản phẩm không chỉ được bán ở thị trường trong và ngoài tỉnh mà còn xuất khẩu. Đây là tín hiệu vui cho người nuôi ong Hưng Yên.
Mật ong được hình thành trong các cầu ong, mỗi thùng có từ 7-10 cầu ong, được đặt ở chỗ thoáng mát, cửa tổ quay về hướng Nam để tránh nắng, gió. Thùng được đặt cách mặt đất khoảng 30cm. Vào những ngày nắng ráo, chỉ cần 3 – 4 ngày là có thể quay được mật. Mỗi thùng thu được 7 – 10kg mật/vụ. Theo chia sẻ của các hộ nuôi ong thì nghề này tốn ít chi phí nhưng đòi hỏi sự cẩn thận, tỉ mỉ, chủ yếu là tận dụng lao động trong gia đình. Những lúc quay mật cần nhiều lao động thì các thợ nuôi ong chủ động đổi công để hỗ trợ lẫn nhau. Hàng năm, vào mùa hoa nhãn, những người chủ và đàn ong của mình có mặt ở Hưng Yên trong vòng một tháng. Sau đó, tôi di chuyển đàn ong đi lấy mật ở các tỉnh Hòa Bình, Quảng Ninh… Khâu di chuyển đàn là vất vả nhất, phải thuê nhân công để khuân vác và bốc dỡ thùng ong. Nuôi ong tạo công ăn việc làm cho nhiều người lao động. Trung bình mỗi năm mỗi hộ gia đình thu được 7 – 8 tấn mật ong, lợi nhuận bình quân thu từ một đàn ong là 2,5 triệu đồng/đàn ong ngoại/năm và 1,2 triệu đồng/đàn ong nội/năm.
Ở Hưng Yên, nghề nuôi ong lấy mật đã có từ lâu. Bà con thường tận dụng nguồn hoa vốn có ở địa phương như hoa nhãn, hoa đay, hoa táo... để nuôi vài chục đàn phục vụ nhu cầu gia đình. Hết mùa mật nhãn, thợ ong lại bắt tay vào thu hoạch mật đay, mật táo... Những năm gần đây, do diện tích trồng đay, táo giảm, người nuôi mất đi nguồn mật dồi dào để nuôi dưỡng đàn. Vì vậy, để duy trì và nuôi dưỡng đàn ong, nông dân phải cho ong ăn đường, làm tăng giá thành sản xuất, ảnh hưởng đến chất lượng mật. Do đó, sau khi hết mùa hoa nhãn, một số hộ có số lượng đàn ong lớn thường chuyển đàn đến những vùng có nguồn hoa dồi dào như Hòa Bình (hoa keo), Vĩnh Phúc, Thái Nguyên (hoa bạch đàn), Đồng Nai (hoa cao su)… Việc chuyển đàn tuy vất vả nhưng giảm chi phí cho ong ăn thêm đường. Đây chính là nguyên nhân khiến những hộ nuôi ong nhỏ lẻ phải bỏ nghề. Tuy nhiên, không vì thế mà số lượng đàn ong trên địa bàn tỉnh giảm đi, nhiều hộ đã có vài trăm đàn, nuôi theo hình thức “du canh du cư”, chuyển đàn đến những vùng có nguồn mật hoa theo mùa vụ.
Phường Lam Sơn (TP.Hưng Yên) trước đây có số người nuôi ong tương đối lớn. Vào những năm 2000, cả phường có hơn 20 hộ nuôi ong với quy mô trên 100 đàn/hộ. Hiện còn gần chục hộ nuôi ong vì lượng mật hoa giảm sút, ảnh hưởng đến nguồn thức ăn của ong. Những hộ có thâm niên nuôi ong lâu năm vẫn gắn bó với nghề, mở rộng quy mô đàn vì sản phẩm mật ong hoa nhãn Hưng Yên đã có tiếng trên thị trường, đầu ra ổn định, lợi nhuận cao hơn so với nhiều nghề khác.
Hiện, bà con dần chuyển từ nuôi giống ong ta (ong ruồi) sang nuôi ong Italia có sản lượng mật cao hơn. Giá mật ong hoa nhãn đối với mật ong ta khoảng 120.000 -150.000 đồng/kg, mật ong Italia chỉ khoảng 90.000-95.000 đồng/kg nhưng ong Italia dễ nuôi và cho sản lượng mật cao hơn”. Những năm gần đây, do nhu cầu của thị trường, các sản phẩm của con ong đều được ưa chuộng như: sữa ong chúa, phấn hoa... nên đã nâng cao hiệu quả kinh tế từ nghề nuôi ong.
Những công dụng của mật ong từ ngàn đời nay không thể kể hết. Mật ong là một nguồn cung cấp nguồn năng lượng dồi dào mà không gây béo, chống mất ngủ, chữa bọng, trị chứng đau họng, chữa lành vết thương tự nhiên và an toàn. Mỗi muỗng canh mật ong chứa gần 64 calo và điều này giúp mật ong trở thành một nguồn cung cấp năng lượng lành mạnh. Trong khi đó, mỗi muỗng đường chỉ có 15 calo. Carbohydrate có trong mật ong được chuyển đổi thành glucose một cách dễ dàng. Mật ong vốn là một chất tự nhiên nên dễ tiêu hóa hơn đường. Mật ong là một chất khử trùng, kháng khuẩn và chống vi trùng tự nhiên. Những thuộc tính này có thể giúp vệ sinh vết thương. Cho nên mật ong có thể giúp khử trùng vết thương, làm giảm dấu vết và mủ, giảm đau và đẩy nhanh thời gian lành. Ngoài ra mật ong là một nguồn hữu hiệu cho chăm sóc da. Mật ong chính là mật hoa được chiết xuất từ hoa, chứa 80% là đường và nhiều khoáng chất khác. Bạn sẽ tìm thấy canxi, sắt, phốt pho, axit amin và magiê trong mật ong. Mật ong cũng giàu vitamin B và C, vì thế nó trở thành một thành phần tốt trong kem dưỡng da. Thậm chí, bôi mật ong ở dạng thô lên da cũng rất có lợi cho da, giúp da mịn màng, giải nhiệt da đặc biệt trong những ngày nắng nóng.
Để phân biệt mật ong hoa nhãn với các loại mật ong khác, người tiêu dùng cần lưu ý những đặc điểm sau: mật ong hoa nhãn có mùi vị thơm, ngon đặc trưng, vị ngọt tự nhiên; màu sắc mật trong gần giống như màu hổ phách; độ kết dính, độ đặc của mật phải bảo đảm từ khoảng 20% trở xuống
Với lợi thế là tỉnh có diện tích trồng nhãn tương đối lớn, đầu ra sản phẩm thuận lợi, Hưng Yên có nhiều tiềm năng để mở rộng các mô hình nuôi ong lấy mật, khai thác hiệu quả nguồn hoa nhãn dồi dào. Tuy nhiên, người nuôi ong chủ yếu vẫn tự tìm thị trường tiêu thụ, vì vậy họ mong muốn xây dựng được thương hiệu để sản phẩm có chỗ đứng vững chắc trên thị trường.
