Tương truyền vào một năm đại hồng thủy, có một quả chuông vàng trên một chiếc bè trôi vào bãi sông thuộc địa phận thôn Nhân Dục. Các nơi đua nhau kéo chuông về địa phương mình nhưng không được. Chỉ có những bô lão thôn Nhân Dục mới kéo được chuông. Dân làng cho là trời phật giúp đỡ bèn góp công của dựng chùa, xây lầu treo chuông. Mỗi lần đánh chuông, tiếng vang xa hàng vạn dặm. Do vậy chùa còn có tên gọi là Kim Chung Tự (chùa chuông vàng)....
Chùa Chuông có niên đại khoảng 1.700 năm và được trùng tu lại vào thời Hậu Lê. Chùa Chuông thuộc thôn Nhân Dục- phường Hiến Nam- thành phố Hưng Yên phía Tây giáp đê sông Hồng, giáp đường 39A di Hà Nội-Hưng Yên-Thái Bình, lại nằm ngay nội ô nên rất thuận tiện cho khách tham quan cả về đường thuỷ lẫn đường bộ.
Cái đẹp của quần thể kiến trúc chùa Chuông chính là ở bố cục, một bố cục cân đối, nhịp nhàng. Đi từ cổng vào có một cái chuông lớn cao và rộng trên dưới một mét. Chuông này treo ở gác ba trên Tam Quan chùa, cũng là cổng chính của chùa. Từ đây vào chùa trước tiên phải qua chiếc cầu đá dài 200 mét. Vào mùa hạ vừa bước chân lên cầu là ta đã thấy mùi hương sen thơm ngát toả ra từ vô số những bông sen hồng sắc từ bi trước cửa phật.
Vào sân chùa, nhìn trước cửa Tam bảo, có một cây hương đá, trên mặt chính diện có ghi bằng chữ hán “Chính hoà thập nhị thập tam niên”, tức chùa xây vào thời hậu Lê. Hai bên có hai dẫy hành lang. Phía cuối là lầu chuông, lầu khánh, nhà tổ. Trong chùa có hệ thống tượng phật phong phú như bộ Tam thế, Di Đà tam tôn, tượng Cửu Long… Nổi bật là 8 tượng Kim Cương, 18 vị La Hán, 4 tượng Bồ Tát. Tượng được tạo tác rất công phu, trong tư thế ngồi thoải mái, nét mặt thể hiện tâm trạng vui buồn căm giận hoặc thoát tục sinh động.
Trong chùa còn có hai cung động Phật đắp ảnh Đường Tăng đi lấy kinh, cảnh địa ngục trần gian với chó ngao, rắn quấn, hổ xé xác những kẻ độc ác gian tà, để răn đe những kẻ vô lương, khuyên người ta làm điều lương thiện. Ngoài ra kiến trúc Chùa còn có nhiều di vật như hoành phi, câu đối, đồ thờ, bia đá, trong đó có bia “Kim Chung tự thạch bi ký” dựng năm Vĩnh Thịnh thứ 7 (1711) mô tả vị trí cảnh quan chùa và ghi người công đức tu tạo. Qua tư liệu này giúp cho các nhà nghiên cứu đoán định có con đường thiên lý thông thương giữa Phố Hiến với Thăng Long qua lại trước cửa chùa và ghi nhận đơn vị phường của Phố Hiến, lúc đó đã có hai mươi phường.
Từ năm 1991 đến nay, sau cuộc hội thảo di tích lịch sử phố Hiến cấp quốc gia, Nhà nước và địa phương tỉnh Hưng Yên đã đầu tư gần hàng chục tỷ đồng để sửa chữa nâng cấp chùa Chuông. Hàng năm chính nơi đây đã đón hàng trăm khách quốc tế và hàng ngàn khách trong nước về tham quan, chiêm ngưỡng. Mới đây, một ban quản lý di tích lịch sử Chùa Chuông được thành lập trực tiếp có sự quản lý của UBND thành phố Hưng Yên. Chùa đã được Bộ Văn hóa, Thông tin nay là Bộ VHTT và DL công nhận di tích lịch sử văn hoa kiến trúc nghệ thuật năm 1992.
