Sen là loại cây dễ trồng, dễ chăm sóc, chi phí đầu tư ít nên được trồng nhiều và gắn bó với người nông dân từ nhiều năm qua. Tuy thuộc loại thân mềm nhưng cây sen lại rất cứng cỏi và có sức sống mãnh liệt, dẻo dai. Từ bùn sâu, cây sen vươn lên xanh tốt, đón nhận ánh nắng ban ngày, làn sương ban đêm để ra hoa cùng “nhuỵ vàng bông trắng là xanh, gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Dọc ven đê sông Hồng từ huyện Văn Giang đến cửa sông Luộc huyện Phù Cừ, đầm sen bát ngát chạy dài, hương sen lan tỏa khắp không gian. Hàng năm cứ vào khoảng tháng 5, khi các đầm sen đầy nước cũng là lúc người trồng sen bước vào mùa thu hoạch.
Hoa sen là một thứ hoa được đời yêu quí, nhất là trong giới Phật tử, hoa sen được dùng cúng dường và làm chỗ ngồi cho chư Phật. Chẳng riêng gì giới Phật tử quí trọng hoa sen mà cả trong mỗi gia đình, hoa sen cũng được dùng trên ban thờ gia tiên. Sen hồng đã trở thành “Quốc hoa Việt Nam” trong muôn vàn các loài hoa với bao sắc hương lộng lẫy. Ngày nay, hoa sen còn trở thành hình ảnh Việt Nam trên bầu trời cao. Hãng hàng không Việt Nam - Vietnam Airline đã chính thức chọn biểu tượng bông sen vàng sáu cánh để kết nối Việt Nam với các nước bạn. Hoa sen như chính con người Việt Nam, thể hiện sự tinh tế về văn hoá, tinh thần, đạo đức của dân tộc.
Sen không chỉ là một loài hoa đẹp mà tất cả các bộ phận của cây sen đều là thuốc chữa bệnh. Hạt sen đông y gọi là liên nhục chữa thần kinh suy nhược, mất ngủ. Tâm sen tức liên tâm có vị đắng chữa tim hồi hộp, an thần. Gương sen có tên gọi là liên phòng phơi khô sắc uống có tác dụng cầm máu trong đại tiểu tiện hay băng huyết. Liên tu tức tua nhị của hoa sen phơi khô sắc uống chữa băng huyết, thổ huyết, di mộng tinh. Cuống sen hình ống rỗng ở bên trong, màu xanh nâu, có lớp gai li ti bọc ngoài. Nếu bẻ từng khúc ta sẽ thấy có tơ rất dai. Đầu cuống là lá sen hình tròn, viền lá hơi nhún, lòng lá sâu. Ngay lá sen mà y học gọi là hà diệp dùng tươi sắc uống chữa nôn ra máu, chảy máu cam. Lá sen tươi gói cốm làng Vòng, vừa giữ được độ dẻo, vừa làm tăng hương vị cho cốm – một món quà đặc biệt của đồng ruộng Việt Nam dâng tặng con người. Còn ngó sen gọi là liên ngẫu, mọc trong bùn dùng làm thức ăn giải nhiệt, làm thuốc cầm máu. Ngó sen dài cỡ năm, sáu tấc, tròn, nhỏ, màu trắng ngà, đầu thon như ngòi bút lông, mọc lan trên mặt bùn, cũng là loại thực phẩm ngon và quý. Ngó sen nấu nước tắm sẽ làm cho da thịt mịn màng, cơ thể sảng khoái.
Cổ nhân ta coi uống trà ướp hương sen là thú vui tao nhã. Có lẽ đây là cách ướp trà độc đáo có một không hai trên thế giới. Khi hoàng hôn dải nắng vàng lên mặt hồ sen, các thiếu nữ chèo thuyền ra chọn những bông sen đang còn hé nụ lén bỏ vào một dúm trà nhỏ. Sớm hôm sau khi ánh bình chưa chạm tới chúng thì các thiếu nữ lại chèo thuyền ra lấy lại những dúm trà đó. Trà rất thơm hương tự nhiên của đất trời trong suốt đêm dài. Cũng thế, nước pha trà được hứng từ những lá sen còn đọng sương sớm. Đây chính là thiên cổ đệ nhất trà. Hạt gạo trong hoa sen dùng để ướp chè. Hoa sen phải hái trước lúc bình minh. Bông sen còn đẫm sương được tách lấy phần hạt gạo rồi rải đều, cứ một lớp trà một lớp gạo sen. Sau cùng phủ một lớp giấy bản. Ướp như vậy liên tục 5-6 lần, mỗi lần ướp xong lại sấy khô rồi mới ướp tiếp. Công phu là thế nên một ấm trà sen có thể uống hàng chục tuần trà. Nước trong rồi, hương sen còn ngan ngát. Có người muốn chọn món quà tặng bạn bè xa xứ đã phải bỏ ra hơn một triệu đồng để có một cân chè ướp hương sen thiên nhiên.
Với hạt sen, đỗ xanh, đường cát, bột gạo và một vài gia vị khác người nội trợ có thể tạo nên những bát chè sen long nhãn thơm hương đồng nội, ngọt vị phù sa. Hạt sen làm sạch không cho vào nhãn ngay mà phải nấu qua cho ngấm đường, ở công đoạn này không được nấu quá tay hạt sen mà chỉ chần sơ để thấm qua vị ngọt. Đến phần khó nhất của món chè là dùng dao khía nhẹ quanh đầu nhãn tách hạt bỏ ra ngoài, thay vào đó là viên sen trắng kem mềm mại, nhìn qua đã thích mắt. Dao đi phải thật bén và khéo, chạy quanh đầu nhãn một đường duy nhất nếu không sẽ làm nát thịt nhãn, mất cả phần nước nhãn thơm ngon.
Một điều quan trọng khác biến công đoạn chế biến món ăn đơn giản này trở nên cầu kì, mất thời gian, là yêu cầu đảm bảo màu sắc trắng trong mượt mà của hạt nhãn lồng sen, phải trông bắt mắt như những viên ngọc bội mới gọi là đạt chuẩn. Nhìn chung, món chè sen nhãn long quả thực không thể nấu lẫn ăn vội vàng. Cắn một miếng nhãn hòa sen đầu tiên sẽ thấy hơi nhàn nhạt, nhưng chan thêm chút nước đường đã quyện hương sen sẽ lập tức làm dậy vị thơm
Giá sen tươi từ 15.000- 20.000 đồng/10 bông, 20.000- 30.000 đồng/10 gương sen, hạt sen già có giá từ 40.000- 50.000 đồng/kg. Không chỉ bán hoa sen, hạt sen, các bộ phận khác của sen như: tâm, nhụy, lá, ngó sen cũng có thể bán được, đem lại thu nhập cao cho nông dân.
Bên cạnh việc bán sen tươi, hạt sen khô đã qua sơ chế cũng được nhiều thương lái đến tìm mua. Hạt sen tươi sau khi rửa sạch sẽ dùng dao gọt bỏ phần vỏ, hạt sen tươi có vỏ màu xanh, mềm hạt sen khô có vỏ màu đen và cứng, sau đó dùng dụng cụ để thông tâm sen. Tâm sen xao khô pha cùng nước uống có tác dụng an thần, tạo giấc ngủ sâu. Hạt sen Hưng Yên ăn rất bở, ninh nhanh nhừ và có mùi thơm hơn hẳn những vùng khác. Toàn tỉnh hiện có hàng trăm cơ sở chế biến hạt sen khô tập trung ở các xã Hồng Nam, Phương Chiểu, phường Hồng Châu (thành phố Hưng Yên), tạo việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động địa phương. Thời điểm này, các cơ sở chế biến hạt sen đang hoạt động nhộn nhịp, trung bình mỗi cơ sở chế biến từ 10- 20 tấn hạt sen/tháng, thu hút từ 30- 50 lao động. trung bình 1 kg hạt sen khô có giá bán từ 130.000- 150.000 đồng/kg. Nguyên liệu chính là hạt sen thô được chế biến qua các khâu: chặt vỏ, chà, cắt đầu, thông tâm, sấy khô, phân loại và đóng gói. Không chỉ được tiêu thụ trong nước, hạt sen khô Hưng Yên còn được xuất khẩu đi các nước như: Thái Lan, Malaixia, Singapore… Quà mứt sen đi với bánh đậu xanh Rồng vàng, tinh hoa quả của trời đất tụ lại tưởng không còn gì thanh lịch cho bằng.
Với đặc điểm thổ nhưỡng, hạt sen Hưng Yên được đánh giá có vị thơm, ngon đặc trưng hơn khi trồng ở các vùng khác nên được thị trường ưa chuộng và có giá cao hơn so với các loại hạt sen khác. Từ ngàn đời nay, cây hoa sen đã trở nên thân thuộc với đời sống vật chất và tinh thần của người dân Việt Nam ta. Hoa sen là biểu tượng của mùa hè. Sen tàn cúc lại nở hoa, báo hiệu mùa hè đã qua, mùa thu đã tới. Hoa sen được xếp vào hàng ngũ quý “mai, lan, cúc, trúc, liên”, tượng trưng cho khí tiết thanh cao của người quân tử. Người dân lao động cũng mượn hình tượng hoa sen để thể hiện quan điểm sống trong sạch: Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.